معرفی مهرگیاه و خواص درمانی آن

Mandragora officinarum L.، نام فرانسه Mandragore و نام انگلیسی آن Mandrake می‌باشد. نام‌های دیگر آن به فارسی، عربی و در کتب طب سنتی، مهر گیاه، مردم گیاه، سگ‌کش، سراج القطرب، لُفّاح، شابیزک، شابیزج و مَغذ نامیده شده است. در ضمن به ریشه‌ی مهر گیاه به عربی، یبروح الصنم یا یبروج سریانی گفته می‌شود. این گیاه دارای ریشه های قوی است.  مهرگیاه گیاهی است به شکل دو انسان که در هم پیچیده شده است گویا ریشه ی آن به منزله ی سر اوست. ریشه ها که به صورت نر و ماده اند، دست در گردن یکدیگر کرده و پاها رو هم در هم محکم ساخته اند. در گذشته، خرافات عجیبی درباره خواص مهرگیاه درمیان مردم شایع بوده، که برای اطلاع بیشتر از این ماجرا به مقاله اسطوره شناسی مهرگیاه رجوع کنید.
 

تیره گیاه:

سیب زمینی Solanaceae

نوع گیاه:

بوته
مهرگیاه گیاهی است مرموز که مصرف خودسرانه و بیش از حد آن باعث جنون و دیوانگی می‌شود. کلیه‌ی قسمت‌های گیاه دارای اثر مخدر و خطرناک می‌باشد و بوییدن آن بیهوش کننده و زیاده‌روی در بوییدن آن موجب سکته می‌شود.

مشخصات ظاهری:

گیاهی است علفی، پایا و بدون ساقه و برگ‌های گیاه پهن و بزرگ و از یقه‌ی گیاه خارج می‌شوند. گل‌های آن به رنگ سفید مایل به سبز و از وسط برگ‌ها ظاهر می‌شوند. میوه‌اش سته، گوشتدار، زرد رنگ و به اندازه یک پرتقال می‌باشد. ریشه‌ی اصلی گیاه، قوی، منشعب به دو شاخه، قهوه‌ای رنگ، بوی آن تهوع‌آور و طعمی تند و زننده دارد. مهم‌ترین قسمت گیاه که در طب سنتی مورد استفاده قرار می‌گیرد پوست ریشه و عصاره‌ی پوست ریشه است. عصاره‌ی پوست ریشه یکی از 5 سَمّ معروف گیاهی می‌باشد.

طبیعت:

طبق نظر حکمای طب سنتی طبیعت آن سرد و خشک می‌باشد.

رویش جغرافیایی:

در اغلب نواحی شمالی ایتالیا و مناطق غرب یوگسلاوی انتشار دارد.

ترکیبات شیمیایی و مواد موجود در آن:

این گیاه حاوی آلکالوئیدهایی است که قسمت اعظم این آلکالوئیدها را هیوسیامین تشکیل می‌دهد که توأم با مقدار کمی هیوسین و آلکالوئید دیگری به نام ماندراگورین می‌باشد.

بخش مورد استفاده:

ریشه و برگ.

نحوه مصرف:

طبق دستور پزشک.

خواص درمانی:

تهوع‌آور، ملین قوی، خنک کننده، ضد اسپاسم، خواب‌آور، آرام‌بخش و کاهنده دردهای مجاری ادراری و کیسه صفرا می‌باشد. در ضمن از ریشه این گیاه داروی بیهوشی قوی به دست می‌آید که هم اکنون قبل از عمل جراحی از آن استفاده می‌کنند.  

تذکر:

مهرگیاه گیاهی است مرموز که مصرف خودسرانه و بیش از حد آن باعث جنون و دیوانگی می‌شود. کلیه‌ی قسمت‌های گیاه دارای اثر مخدر و خطرناک می‌باشد و بوییدن آن بیهوش کننده و زیاده‌روی در بوییدن آن موجب سکته می‌شود. در بین مردم در حد خرافات به طوری درباره این گیاه مطالبی نقل کرده‌اند که برای رفع ناراحتی‌های روانی و عشقی به این گیاه متوسل می‌شوند و عده‌ای نیز از این خرافات سوء استفاده می‌کنند. استفاده از آن برای خانم‌های باردار ممنوع و در صورت مصرف باعث سقط جنین یا به دنیا آوردن نوزاد ناقص الخلقه می‌شود. خواص درمانی این گیاه صرفاً جهت اطلاع ذکر شده است و از استفاده خودسرانه آن جداً خودداری فرمایید.

نویسنده: صمصام صانعی

منبع مقاله :  صانعی، صمصام؛ (1395)، طبّ الصمصام -آشنایی با بیش از 400 نوع از گیاهان دارویی- (جلد دوم)، تهران: انتشارات حافظ نوین، چاپ اول.